تبیین جریانات مناطق میان - مرزی و اثرات آن بر توسعه منطقه ای(مطالعه موردی: منطقه میان- مرزی بانه)

مناطق مرزی در اغلب کشورها و به ویژه در کشورهای در حال توسعه به علت در حاشیه قرار گرفتن و برخورداری از ساختارهای متفاوت فرهنگی که زمینه را برای شکل‌گیری نگرش خاصی در حاکمان نسبت به آن فراهم می‌کند، به لحاظ سطح توسعه در قیاس با مناطق مرکزی کشور در سطح پایین‌تری قرار دارند. با این حال، گسترش فرایند جهانی شدن در دهه­‌های اخیر که منجر به فشردگی فضا و زمان و کمرنگ‌تر شدن نقش جداکنندگی مرزهای بین کشورها در کنار وابستگی بیشتر آنها به یکدیگر به لحاظ اقتصادی و نیز افزایش فعالیت بازیگران غیردولتی شده است، فرصت مناسبی را در اختیار ساکنان مناطق مرزی به منظور گسترش روابط تجاری و اقتصادی با کشورهای مجاور قرار داده و در واقع خط مرزی و فضای تضاد و برخورد تبدیل به منطقه میان- مرزی و فضای تعامل شده است. شهرستان بانه در استان کردستان که در منطقه مرزی ایران و عراق قرار گرفته است در چند سال گذشته با تغییر و تحولات صورت گرفته در سیستم حکومتی عراق و بهره‌­مندی کردهای شمال عراق از خودمختاری نسبی و وجود امنیت نسبی در مناطق شمالی این کشور، توانسته است با توسعه روابط تجاری و اقتصادی خود با مردمان آن­سوی مرز به سطح قابل توجهی از توسعه اقتصادی در سطح منطقه و استان دست یابد. بر همین اساس، مقاله حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال اساسی است که عوامل اصلی شکل‌گیری و تبیین جریانات منطقه میان- مرزی بانه کدامند و اثرات توسعه‌ای آن چیست؟ این مقاله با شیوه توصیفی- تحلیلی و استفاده از مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای به دنبال شناسایی عوامل اصلی شکل‌گیری و تبیین جریانات و پیوندهای منطقه میان- مرزی بانه و بررسی اثرات توسعه‌ای آن می‌باشد. نتایج نشان داد که به ترتیب عوامل گسترش روابط تجاری با آن سوی مرز و افزایش امنیت و توسعه کردستان عراق بیشترین تأثیرات را بر شکل‌گیری منطقه میان- مرزی بانه داشته‌اند. همچنین اثرات توسعه‌ای آن به ترتیب شامل اثرات اقتصادی با میانگین 84/3، اثرات اجتماعی-فرهنگی با میانگین 61/3، اثرات کالبدی-فضایی با میانگین 04/3 و اثرات سیاسی با میانگین 79/2 می‌باشد.